Kết quả nghiên cứu đặc điểm một số yếu tố khí hậu ở Tây Nguyên và đề xuất thời vụ sản xuất hạt giống lúa lai F1

TÓM TẮT

Khí hậu vùng Tây Nguyên được chia làm hai mùa rõ rệt: Mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 là thời gian sản xuất vụ lúa đông xuân. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 là thời gian sản xuất lúa vụ mùa. Điều kiện thời tiết vụ Đông xuân (Đắc Lắc, Kon Tum, Gia Lai) là: Nhiệt độ trung bình của  các tháng từ 19,2- 26,1^OC, trong đó ở Gia lai có nhiệt độ trung bình thấp hơn (19,2-23,5^OC).  Ẩm độ không khí từ 65,6-82,6%;  số giờ nắng /ngày từ 5,8-9,1 giờ, lượng mưa từ 1,0- 104,4mm, lượng bốc hơi từ 108,4- 210,6mm. Tây Nguyên  là vùng có nhiều tiềm năng trong sản xuất hạt giống lúa lai F1. Những năm gần đây, sản xuất hạt lai F1 ở Tây nguyên thường đạt được kết quả cao, năng suất trung bình từ 30,0- 45,7 tạ/ha. Tuy nhiên, trong sản xuất hạt lai F1 ở Tây Nguyên vẫn còn tiểm ẩn nhiều rủi ro do thời tiết gây ra. Nhằm góp phần giảm thiểu rủi ro do thiên tai gây ra cần phải nghiên cứu đặc điểm một số  yếu tố khí hậu để xác định thời vụ sản xuất thích hợp hơn. Kết quả nghiên cứu đặc điểm khí hậu ở Tây nguyên đã đề xuất thời vụ thích hợp hơn  trong sản xuất hạt lai F1 ở Đắc Lắc, Kon Tum, Gia Lai, cụ thể như sau: Trong sản xuất hạt lai F1 hệ 3 dòng:  ở Đắc Lắc, điều kiện thời tiết sẽ thuận lợi hơn khi cho lúa trỗ từ 1-20/4 (nhiệt độ TB tuần từ 25,7-26,2^OC, giờ nắng TB từ 8,6 giờ/ngày; ẩm độ 73,3-73,8%, số ngày mưa 1,8-3,6 ngày/tuần ). Ở Gia Lai, điều kiện thời tiết không thuận lợi cho việc sản xuất hạt F1 hệ 2 dòng bởi có nhiều ngày  trong mỗi tuần của các  tháng nhiệt độ 24,0⁰C  nên  tỷ lệ hạt tự thụ sẽ cao.

Từ khóa:  lúa lai; thời tiét; khí hậu;  thời vụ

Results on the characteristics of climate factors  and recommendation for the seasonal calendar for production of f1 hybrid rice seeds in the central highlands.

ABSTRACT

The climate in the Central Highlands is divided into two distinct seasons: the dry season (November to April) is a period of the winter-spring rice crop. The wet season ( May to October) is a period of the summer –autumn rice crop. The weather condition in the winter-spring crop (Dak Lak, Kon Tum, Gia Lai) is: average temperature of the months from 19,2- 26,1^OC, in which Gia Lai has a lower average temperature of 19,2-23,5^OC,  humidity from 65.6 to 82.6%, hours of sunshine /day from 5.8 to 9.1, rainfall from 1.0 to 104.4 mm, evaporation from 108.4 to 210,6 mm. Due to the amount of evaporation much higher than rainfall, drought. often occurs in the winter - spring crop of the Central Highlands. The Central Highlands region also has great potential in the production of F1 hybrid rice seeds. In the recent years, the production of F1 hybrid seeds in the region has achieved high results with the average yield of 30,0- 45,7 quintals/ ha, which provides the production of over one thousand tons per year. However, the production of F1 hybrid seeds  in the Central Highlands is much risky due to weather changes. To minimize the risk of the natural disasters, the characteristics of climate regimes should be studied to determine the more appropriate seasonal calendar. The research results have recommended the appropriate seasonal calendar for production of F1 hybrid seeds in the provinces of Dak Lak, Kon Tum, Gia Lai, namely.  The weather in Gia Lai is not favorable for the production of the two – line F1 hybrid rice systems due to the temperature of the months of 24,0⁰C or below, so the percentage of self – fertilization is high.

Keyword: Hybrid Rice, Season; Weather; Climate