Tình trạng nắng nóng kéo dài trong mùa khô và mưa ít trong mùa mưa hoặc mưa nhiều nhưng phân bổ không đều đã gây nên tình trạng thiếu hụt nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp nói chung và sản xuất lúa nói riêng, đặc biệt trong vụ Hè Thu. Cây lúa là cây tiêu tốn lượng nước lớn, khi thiếu nước, canh tác lúa gặp nhiều rủi ro, có thể mất trắng hoặc sụt giảm năng suất. Bên cạnh đó chi phí bơm tưới trong mùa nắng hạn tăng cao nên hiệu quả kinh tế mang lại rất thấp. Trong khi đó, các cây trồng cạn ngắn ngày, trong đó có cây vừng lại tiêu tốn ít nước hơn, khả năng chịu hạn tốt hơn và cho thu nhập cao hơn so với trồng lúa.

Vì vậy, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng có nhu cầu nước tưới ít hơn và chuyển đổi giống cây trồng có khả năng chịu hạn tốt hơn trên chân đất lúa kém hiệu quả là rất cần thiết và phù hợp với chủ trương của tỉnh Quảng Nam nói riêng và các địa phương ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ nói chung.

Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung Bộ đã thực hiện mô hình canh tác vừng (mè) trên chân đất lúa thiếu nước ở vụ Hè Thu năm 2020, 2021, 2022 tại Quảng Nam. Mô hình thuộc dự án Xây dựng một số mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng tại một số tỉnh Nam Trung Bộ.

Năm 2020, năng suất thực thu của mô hình đạt 10,0 tạ/ha. Với giá bán 40.000 đồng/kg, doanh thu đạt 40,00 triệu đồng/ha. Sau khi trừ các khoản chi phí đầu tư, lãi ròng cho 1 ha sản xuất vừng trên đất lúa thiếu nước đạt 15,46 triệu đồng với tỷ suất lãi so với vốn đầu tư là 0,63 lần.

Năm 2021, năng suất thực thu của mô hình đạt 8,1 tạ/ha. Với giá bán 45.000 đồng/kg thì doanh thu đạt 36,45 triệu đồng/ha. Sau khi trừ các khoản chi phí đầu tư, lãi ròng cho 1 ha sản xuất vừng trên đất lúa thiếu nước đạt 11,91 triệu đồng với tỷ suất lãi so với vốn đầu tư là 0,49 lần.

Vụ hè thu năm 2022, mô hình được triển khai thực hiện ở thôn Hòa An, xã Tam Giang, huyện Núi Thành trên diện tích 5 ha. Giống triển khai thực hiện mô hình là mè đen với lượng giống đưa vào sản xuất 5 kg/ha. Kỹ thuật chăm sóc là tỉa thưa và dặm, giúp cây phát triển đồng đều, khỏe, phân cành mạnh, phát triển tốt và đạt năng suất cao. Dự kiến năng suất của mô hình đạt 10,5 tạ/ha.