Hiện nay, các trang trại sản xuất dưa lưới gần như đều sử dụng các giống dưa nhập khẩu với giá rất cao. Ảnh: V.Đ.T.Anh Trần Bảo Diệp, chủ nhà vườn La’sfarm ở thị trấn Tăng Bạt Hổ (huyện Hoài Ân, Bình Định) chuyên trồng nhiều loại rau, dưa để cung ứng cho thị trường trong và ngoài tỉnh Bình Định cho hay: Những giống rau, dưa anh sử dụng trong mấy năm qua toàn bộ là giống ngoại nhập được ươm tại các vườn ươm ở Đà Lạt, ví như các giống cà chua Nova cam, Nova vàng, cà chua Chery đỏ, cà chua Socola... Cả những giống dưa lưới anh Diệp đang sản xuất cũng là giống ngoại nhập, ví như giống dưa lưới Huỳnh Long được nhập khẩu từ Malaysia, hoặc như giống dưa lưới Hami, Golden Sun được nhập từ Trung Quốc.
“Các giống rau ngoại nhập đều đắt hơn giống rau sản xuất trong nước, có giống đắt hơn từ 4 - 5 lần. Ví như giống dưa lưới TL3 sản xuất ở Việt Nam bán có 1.000đ/hạt, trong khi giống dưa lướiHuỳnh Long của Malaysia có giá đến 5.000đ/hạt. Trước đây, trên thị trường cũng có một số giống rau, dưa sản xuất tại Việt Nam, nhưng nay đã vắng bóng dần trên thị trường vì chất lượng không theo kịp hạt giống sản xuất ở nước ngoài nên nông dân không tin dùng”, anh Trần Bảo Diệp bộc bạch.
TS Vũ Văn Khuê, Phó Viện trưởng ASISOV cũng cho biết nhiều giống rau, dưa ngoại nhập đắt hơn giá giống trong nước. Ví như hiện nay một số giống dưa lưới ngoại nhập có giá 5.000 - 7.000đ/hạt, nhưng giống dưa lưới Hoàng Ngân do ASISOV chọn tạo chỉ bán có 1.500 - 2.000đ/hạt. Trong khi giống dưa lưới Hoàng Ngân cho năng suất, chất lượng chẳng kém cạnh giống dưa ngoại. Dưa lưới Hoàng Ngâncho quả đồng đều, hình elip, vỏ có màu vàng sáng khi chín, khối lượng trung bình dao động từ 1,6 - 2kg/quả, thịt màu cam nhạt, rất giòn, ngọt.
Dần chủ động hạt giống rau trong nước
Khí hậu các tỉnh phía Nam nước ta có 2 mùa là mùa mưa và mùa khô diễn ra vào các thời điểm khác nhau ở từng vùng sinh thái. Ví như vùng Nam Trung bộmùa khô từ tháng 2 đến tháng 9; vùng Tây Nguyên mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau; vùng Đông Nam bộ và ĐBSCL mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau.
Nền nhiệt độ cao, cường độ chiếu sáng lớn, ẩm độ thấp trong mùa khô ở các tỉnh phía Nam là điều kiện rất thuận lợi để phát triển các cây rau có nguồn gốc á nhiệt đới và nhiệt đới quanh năm. Ví như nhóm cây rau họ bầu bí gồm dưa chuột, mướp đắng, bí ngô, bí xanh, dưa hấu, dưa lê, dưa lưới; nhóm cây họ cà gồm ớt cay, cà tím, cà chua; nhóm cây rau ăn lá có rau muống, mùng tơi, rau dền; nhóm cây rau gia vị có hành, tỏi, kiệu, húng, tía tô, lé é...
Hiện các tỉnh phía Nam đã hình thành được các vùng trồng rau tập trung như tại TP.HCM, An Giang, Đồng Tháp, Lâm Đồng, Gia Lai… nên có nhiều điều kiện để phát triển thành vùng rau hàng hóa với quy mô lớn, có thể cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu.
Mô hình trồng giống dưa chuột thơm tại ASISOV. Ảnh: V.Đ.T.
Từ thực tế trên, theo TS Vũ Văn Khuê, Phó Viện trưởng ASISOV, việc chọn tạo các giống rau, dưa mới, đồng thời hoàn thiện hệ thống nhân giống rau trong nước nhằm chủ động cung cấp hạt giống rau phục vụ sản xuất là yêu cầu cấp thiết, có ý nghĩa thực tiễn cao trong giai đoạn hiện nay.
Cũng theo TS Khuê, từ năm 2016, ASISOV đã đề ra chiến lược nghiên cứu, chọn tạo các giống rau F1 cho các tỉnh phía Nam trên nền tảng khai thác tối đa các đặc tính quý của giống địa phương như mùi thơm, tính chống chịu sâu bệnh hại, chịu nhiệt, chất lượng ngon, kết hợp với các nguồn gen nhập nội có đặc tính năng suất cao, mẫu mã đẹp, khả năng bảo quản dài. Đến nay, ASISOV đã chọn tạo thành công các giống rau F1 như: Dưa chuột thơm Thiên Hương 1, Thiên Hương 2; dưa lưới Hoàng Ngân; mướp đắng Hà Thanh 1, Hà Thanh 2; bí ngô Dương Long 77, Phương Mai 77; hành tím F1.
“Hiện ASISOV đang tiếp tục chọn lọc, duy trì, bảo quản khá đa dạng nguồn vật liệu các chủng loại rau như dưa chuột, bí ngô, mướp đắng, dưa lưới, bí xanh, dưa hấu để tiếp tục phục vụ công tác lai tạo các giống rau mới cho những năm tiếp theo”, TS Khuê cho biết.
Diện tích trồng ớt Bình Định đạt khoảng hơn 2.000ha/năm, đa số giống ớt là giống nhập khẩu. Ảnh: V.Đ.T.
“Thời gian tới, ASISOV tiếp tục chọn tạo giống rau mới và quy trình canh tác hợp lý để cho năng suất cao, chất lượng ngon, có khả năng chống chịu tốt với sâu bệnh hại và nắng nóng. Bên cạnh đó, nghiên cứu và hoàn thiện quy trình công nghệ sản xuất hạt giống, từ sản xuất trong nhà lưới đến ngoài đồng ruộng; thu hoạch, tách hạt, phơi sấy, bảo quản, đóng gói...
Hệ thống phân phối các giống rau đã chọn tạo được từ giai đoạn trước cũng sẽ được ASISOV quan tâm nhằm góp phần chủ động sản xuất giống trong nước cũng như giảm giá thành hạt giống cho người trồng rau, dưa ở khu vực phía Nam”, TS Vũ Văn Khuê, Phó Viện trưởng ASISOV cho biết.